Financiering van onderzoek
In 2023 was ons wervend vermogen voor onderzoek 133 miljoen euro (100 miljoen in 2022). Hiermee hebben we onze norm van 112 miljoen ruim behaald. In 2023 hebben we onder andere de volgende onderzoekssubsidies verworven:
Investeringen vanuit Nationaal Groeifonds
Het Nationaal Groeifonds (NGF) investeert in projecten die een zo groot mogelijke bijdrage leveren aan duurzame en structurele economische groei.
In 2023 heeft het Nationaal Groeifonds een toekenning gegeven aan het DUTCH-project , waar het UMC Utrecht bij betrokken is. Met de stijgende zorgvraag en de toenemende personeelskrapte in de zorg, wordt in 2030 een tekort van 20% aan operatiecapaciteit verwacht. In het DUTCH-project werkt het UMC Utrecht in een collectief van onder andere universitair medische centra, universiteiten en het bedrijfsleven samen met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport om de uitstroom van huidig zorgpersoneel te verkleinen, de instroom (en opleidingscapaciteit) te vergroten, zorgopleidingen in Nederland te transformeren en voldoende bij- en nascholing te kunnen bieden.
Daarnaast heeft Nationaal Groeifonds 125 miljoen euro gereserveerd voor een nieuw Centrum voor Proefdiervrije Biomedische Translatie (CPBT) om de komende 10 jaar de transitie naar proefdiervrij onderzoek te versnellen. In plaats van proefdieren gebruiken we steeds meer geavanceerde patiëntenmodellen, waardoor we ook beter aansluiten op de situatie van echte patiënten en geneesmiddelen een hogere succeskans hebben. Dit zal economische en maatschappelijke winst opleveren: betere geneesmiddelen en minder dierproeven. Het CPBT, waarin het UMC Utrecht een grote rol speelt, wil zich gaan richten op transitietrajecten op het gebied van onder andere ALS en taaislijmziekte. Dit zorgt ervoor dat geneesmiddelen voor deze ziekten sneller beschikbaar komen voor patiënten.
Het UMC Utrecht is nu partner in de volgende goedgekeurde en geselecteerde projecten binnen het thema Gezondheid en Zorg in de drie NGF-rondes . Naast DUTCH en CPBT uit deze ronde zijn dit Health-RI en RegMedXB uit de eerste ronde, en Oncode Accelerator (voorheen Oncode-PACT) , Biotech Booster , en PharmaNL uit de tweede ronde. UMC Utrecht is ook consortiumpartner in NXTGEN HIGHTECH . Oncode Accelerator is in september 2023 officieel van start gegaan . Binnen Oncode Accelerator werkt het UMC Utrecht samen met meer dan 30 publieke en private partners er aan om nieuwe kankermedicijnen sneller bij patiënten te krijgen .
Beter herstel na beroerte
Jaarlijks krijgen ongeveer 40.000 mensen in Nederland een beroerte. Veel mensen houden daarna klachten. Ze kunnen bijvoorbeeld hun hand en/of arm slechter bewegen, waardoor ze beperkt zijn in hun dagelijks leven. Op dit moment is er nog geen bewezen effectieve behandeling als deze klachten dagen tot weken na een beroerte nog steeds bestaan. In 2023 ontvingen onderzoekers van het UMC Utrecht een subsidie van 4 miljoen euro uit het programma Veelbelovende Zorg van het Zorginstituut Nederland. Met dit geld kunnen ze onderzoek doen naar motorisch herstel na een beroerte via hersenstimulatie . Bij een positief resultaat komt de behandeling in het basispakket van de zorgverzekering.
Behandeling leverkanker verkort van 2 weken naar 2 uur
In twee uur behandeld in plaats van twee weken: in 2023 werd het startsein gegeven voor twee klinische studies waarbij leverkankerpatiënten behandeld gaan worden met de hybride C-boog . Het apparaat, een uitvinding van UMC Utrecht, versnelt en versoepelt radio-embolisatie. Dit project maakt deel uit van het IMAGIO-consortium, dat nu een Innovative Health Initiative (IHI)-subsidie van maar liefst 24 miljoen euro van de Europese Unie heeft toegekend gekregen.
Kans op astma na RSV-infectie verkleinen
Het UMC Utrecht gaat een internationaal consortium leiden dat probeert te begrijpen waarom kinderen die als baby een RSV-infectie hebben gehad, later een grotere kans op astma lijken te hebben. Het onderzoek dat vijf jaar zal duren wordt gefinancierd door een HORIZON HLTH 2023 subsidie van 7 miljoen euro van de Europese Commissie. In dit onderzoek werken kinderartsen, infectiologen, longartsen en andere gezondheidsprofessionals samen. De resultaten kunnen bijdragen aan een betere behandeling van chronische luchtwegaandoeningen. Ook kunnen ze mensen bewuster maken van RSV en het verband met chronische luchtwegaandoeningen, zoals astma en COPD.
Nieuwe MRI-technieken en inzicht in voedselallergie
Een consortium van zeven partners, aangevoerd door het Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour van de Radboud Universiteit, waar ook het UMC Utrecht nauw bij betrokken is, ontving in 2023 een NWO Roadmap-subsidie van 19 miljoen euro. Hiermee wordt in Nijmegen de eerste MRI-scanner ter wereld gebouwd met een magneetsterkte van 14 Tesla , die geschikt is voor onderzoek met mensen.
Ook ontving een groep Nederlandse onderzoeksinstellingen, bedrijven en maatschappelijke partners, geleid door het UMC Utrecht een Perspectief-beurs van 4,5 miljoen euro van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Met dat geld gaat het zogenoemde ‘CHIME-consortium’ nieuwe, geavanceerde MRI-technieken ontwikkelen. Het doel is om de hersenprocessen die een rol spelen bij dementie beter in beeld brengen, zodat het ontwikkelen en testen van een mogelijke behandeling effectiever wordt.
Tevens is binnen het onderzoeksprogramma ‘Veilige en gezonde voeding en voedselsystemen’ van de NWO in 2023 het project ‘Monitoring the Safe Introduction of Novel foods’ (MoSIN) gehonoreerd. Binnen dit project onderzoekt een consortium onder leiding van het UMC Utrecht met partners uit het voedselsysteem hoe een voedselallergie zich ontwikkelt in een veranderende voedselomgeving . Bijvoorbeeld van dierlijk naar plantaardige voeding. De kennis die in dit onderzoek wordt opgedaan, wordt gebruikt voor de ontwikkeling en implementatie van een monitoringsysteem voor opkomende voedselallergieën.
Betere gepersonaliseerde behandeling hoge bloeddruk
Een internationaal onderzoeksteam heeft een subsidie van tien miljoen euro ontvangen van Horizon Europe en UK Research and Innovation . Dit HYPERMARKER-team ontwikkelt en test met deze subsidie instrumenten, waardoor clinici met behulp van kunstmatige intelligentie de beste gepersonaliseerde behandeling kunnen selecteren voor patiënten met een hoge bloeddruk. Het consortium bestaat uit twaalf partners en het onderzoek wordt geleid door het UMC Utrecht.
Pandemische paraatheid en effectieve samenwerking
Hoe kunnen we een mogelijke pandemie in een vroeg stadium ontdekken en daarbij effectiever met elkaar samenwerken? Financieringsorganisatie ZonMw stelde in 2023 2,5 miljoen euro beschikbaar aan het Netherlands Centre for One Health (NCOH) voor onderzoek naar pandemische paraatheid op basis van geleerde lessen uit de coronapandemie. In het NCOH participeren negen Nederlandse kennisinstellingen, waaronder het UMC Utrecht.
Vaccin tegen ontstekingsreuma
ReumaNederland stelde in 2023 500.000 euro beschikbaar aan Universiteit Utrecht, UMC Utrecht en Radboudumc voor vervolgonderzoek naar een vaccin tegen ontstekingsreuma . Zo’n vaccin moet het afweersysteem ‘heropvoeden’, waardoor er geen eigen gewrichtsweefsel meer beschadigd raakt zoals bij patiënten met ontstekingsreuma gebeurt.
Effectiever inzetten immuuntherapie
Op welke manieren kan immuuntherapie effectiever worden ingezet tegen hoofd-halskanker, leverkanker, multipel myeloom en andere tumortypen? En hoe voorkomen we dat kinderen met schildklierkanker overbehandeld worden? Deze vragen worden onderzocht in vier nieuwe onderzoeken in het UMC Utrecht . KWF Kankerbestrijding maakte in 2023 bekend deze projecten te financieren met in totaal drie miljoen euro.
Ook startten onderzoekers van het UMC Utrecht drie innovatieve kankeronderzoeken met organoïden , dat mede mogelijk wordt gemaakt door in totaal bijna 1,6 miljoen euro aan subsidies van KWF Kankerbestrijding. Organoïden (een Utrechtse uitvinding) zijn een soort ‘mini-orgaantjes’ en kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de personalisering van behandelingen van onder andere kanker.
Sectorplan: versterking basis wetenschappelijk onderzoek
In de periode 2023-2029 ontvangen de Nederlandse umc’s gezamenlijk ongeveer 40 miljoen euro per jaar voor de uitvoering van het sectorplan medische en gezondheidswetenschappen . Het doel is om rust en ruimte te realiseren voor onderzoekers en docenten door extra banen en meer vaste aanstellingen. Dit versterkt de basis van wetenschappelijk onderzoek en onderwijs om de grote uitdagingen op het gebied van gezondheid en zorg het hoofd te bieden.
In 2023 heeft het UMC Utrecht een plan ontwikkeld om de toegekende middelen (ongeveer 5 miljoen euro per jaar) in te zetten op diverse projecten binnen de door de umc’s van Nederland gezamenlijk bepaalde thema’s: preventie, datagedreven innovatie, van fundament tot toepassing én de bijbehorende onderwijsinnovatie. De resultaten over 2023 worden gepresenteerd in een gezamenlijke jaarrapportage van alle umc’s, opgesteld door de NFU.
Binnen het thema preventie richten we ons bijvoorbeeld op het verminderen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen via een wijkgerichte aanpak, onder andere in samenwerking met Health Hub Utrecht . En binnen het thema datagedreven innovatie werken we onder andere aan het opzetten van de datafaciliteit U-Cloud .
Met deze steun heeft het UMC Utrecht in 2021 (700.000) en 2022 (2,906 miljoen) besteed aan (een deel van) de salariskosten van 336 promovendi en postdocs (circa 30% van de UMC-Utrecht-onderzoekers). Het overige deel van de ontvangen gelden hebben we gereserveerd voor uitloop in 2023/2024. Het besluit voor aanwending van de NPO-gelden is tot stand gekomen in overleg met vertegenwoordigers van de divisies, de strategische speerpunten en de O&O-raad van het UMC Utrecht. Gemiddeld betreft het een compensatie van drie maanden loon. Hiernaast heeft het UMC Utrecht uit eigen middelen 1 miljoen euro aangewend om de loonkosten van nog eens circa tachtig onderzoekers te kunnen compenseren.
Steun onderzoekers uit nationaal steunprogramma (NPO)
Tijdens de corona-pandemie was er minder capaciteit/mogelijkheid voor niet-COVID-19-wetenschappelijk onderzoek. Hierdoor is er vanaf maart 2020 veel wetenschappelijk onderzoek vertraagd. In 2021 en 2022 ontving het UMC Utrecht in totaal 8,5 miljoen euro uit het Nationaal Programma Onderwijs (NPO), het nationale steunprogramma voor onderwijs en herstel en perspectief voor onderzoekers.
Met deze steun heeft het UMC Utrecht in 2021 tot en met 2023 in totaal 6,461 miljoen besteed aan (een deel) van de salariskosten van 458 promovendi en postdocs (circa 40 % van de UMC-Utrecht-onderzoekers). In 2021 betrof dit 700.000 euro, in 2022 2,906 miljoen euro, en in 2023 2,855 miljoen euro. Het overige deel van de ontvangen gelden hebben we gereserveerd voor uitloop in 2024.
Het besluit voor aanwending van de NPO-gelden is tot stand gekomen in overleg met vertegenwoordigers van onze divisies, de strategische speerpunten en de O&O-raad van het UMC Utrecht. Gemiddeld betreft het een compensatie van drie maanden loon. Hiernaast heeft het UMC Utrecht uit eigen middelen 1 miljoen euro aangewend om de loonkosten van nog eens circa tachtig onderzoekers te kunnen compenseren.
Starters- en stimuleringsbeurzen voor onderzoekers
Van het ministerie van OCW ontvangt het UMC Utrecht, via de Universiteit Utrecht, sinds 2023 twee nieuwe soorten subsidies voor onderzoekers, de zogeheten starters- en stimuleringsbeurzen. Beide beurzen zijn vrij te besteden en moeten onderzoekers rust en ruimte geven om hun eigen onderzoekslijn verder te ontwikkelen. In 2023 hebben we deze beurzen via loting verdeeld . Vijf jonge onderzoekers met een vast contract op het niveau van universitair docent ontvingen een startersbeurs van 240.000 euro. Ook hebben zes onderzoekers van universitair docent tot en met universitair hoofddocent een stimuleringsbeurs van ruim 200.000 euro gekregen.
Veni-,Vidi-, Vici-beurzen voor onderzoekers
De Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft in 2023 zes veelbelovende jonge wetenschappers van het UMC Utrecht een beurs van maximaal € 280.000 toegekend middels een Veni-financiering (Veni-ronde 2022). Met deze beurs kunnen de laureaten gedurende drie jaar hun eigen onderzoekideeën verder ontwikkelen. Ook ontvingen vier onderzoekers van het UMC Utrecht een Vidi-beurs van maximaal 800.000 euro. Met de Vidi-beurs kunnen de onderzoekers de komende vijf jaar een eigen, vernieuwende onderzoekslijn ontwikkelen en een onderzoeksgroep opzetten of verder uitbouwen. Tot slot ontvingen drie onderzoekers van het UMC Utrecht een Vici-beurs van NWO. Met deze beurs van anderhalf miljoen euro kunnen zij in de komende vijf jaar innovatief onderzoek doen en hun onderzoeksgroep verder uitbouwen.
